Kodeks cywilny przewiduje istotne z punktu widzenia każdego spadkobiercy instytucje prawne, jakimi są przyjęcie i odrzucenie spadku.

Spadkobierca może przyjąć spadek na dwa sposoby: wprost albo z dobrodziejstwem inwentarza. Przyjęcie spadku wprost oznacza, że spadkobierca przyjmuje spadek bez ograniczenia odpowiedzialności za długi. Przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza oznacza, że spadkobierca nabywa spadek z ograniczeniem odpowiedzialności za długi do wartości ustalonego w inwentarzu stanu czynnego spadku.

W przypadku odrzucenia spadku, spadkobierca traci prawa i obowiązki związane ze spadkiem i traktowany jest tak, jakby nie dożył otwarcia spadku. Istotne jest również to, że w przypadku odrzucenia spadku przez spadkobiercę, nie ma możliwości wskazania na czyją rzecz następuje odrzucenie spadku – w tej sytuacji skutkują przepisy prawa cywilnego o dziedziczeniu spadku. Odrzucenie spadku przez spadkobiercę nie wyłącza również dziedziczenia przez zstępnych spadkobiercy – czyli w przypadku odrzucenia spadku przysługującego spadkobiercy z ustawy, spadek przysługuje dalszym zstępnym spadkobiercy.

Każde ze złożonych oświadczeń wywołuje skutki ex tunc – czyli z chwilą otwarcia spadku, a spadek otwiera się z chwilą śmierci spadkodawcy.

Należy pamiętać o tym, że oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku mogą być złożone w terminie sześciu miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swojego powołania do spadku. Może być to zarówno chwila śmierci spadkodawcy, jak również chwila, w której spadkobierca dowiedział się np. o testamencie sporządzonym na jego rzecz.

Zgodnie z art. 1015 Kodeksu cywilnego, zasadą jest, że w przypadku braku złożenia oświadczenia o przyjęciu albo odrzuceniu spadku w terminie, spadek nabywany jest wprost. Jeżeli spadkobiercą jest osoba nie mająca pełnej zdolności do czynności prawnych albo osoba co do której istnieje podstawa jej całkowitego ubezwłasnowolnienia, albo osoba prawna, to brak oświadczenia w terminie jest jednoznaczny z przyjęciem spadku z dobrodziejstwem inwentarza.

W przypadku zamiaru przyjęcia spadku wprost albo odrzucenia spadku przez rodzica (przedstawiciela ustawowego) w imieniu małoletniego dziecka, niezbędne jest uprzednie uzyskanie zezwolenia Sądu opiekuńczego na dokonanie tej czynności.

Oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku można złożyć przed sądem albo przed notariuszem – ustnie lub na piśmie z podpisem urzędowo poświadczonym.